CUỘC ĐỜI ĐỨC PHẬT

Kinh Hộ Trì

Buddha Jayamaṅgala Gāthā (Kệ Hạnh phúc thù thắng)

1. Bāhuṁ sahassamabhinimmita sāyudhantaṁ

Girimekhalaṁ uditaghorasasenamāraṁ

Dānādidhammavidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

Ngữ vựng:

- Bāhu : cánh tay

- Abhinimmita (abhinimmināti): đã tạo ra, đã hóa ra

- Sāyudha (āvudha) : với khí giới

- Anta : cực, rất nhiều

- Girimekhala : tên của một con voi

- Udita (udeti) : đã cỡi

- Ghora : kinh khủng, hung bạo

- Dāna : bố thí

- Vidhina (vidhī) : bằng cách, nhờ

- Jitavantu : chiến thắng

- Muninda : vua ẩn sĩ, bậc Đại Giác

- Tejasā : với uy lực

- Jaya-maṅgala : thắng hạnh, hạnh phúc thù thắng

Nghĩa: (Đức Phật cao thượng hơn các bậc trí tuệ, Ngài đã cảm thắng Ma Vương. Ma Vương biến thành ngàn cánh tay đều cầm khí giới, cưỡi voi Girimekhala đủ cả binh ma, tiếng hét la vang rền. Nhờ Pháp Thập độ, nhất là pháp Bố Thí mà Đức Phật đã cảm thắng được Ma Vương. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người).

2. Mārātirekamabhiyujjhita sabbarattim

Ghorampanāḷavakamakkhamathaddhayakkhaṁ

Khantīsudantavidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Atireka : dư thừa, vượt trội hơn

- Abhiyujjhita (abhiyujjhati) : đã chiến đấu

- Sabba rattiṃ : suốt đêm

- Ālavaka : tên một vị Dạ-xoa

- Makkha : ương ngạnh, hung hãn, thịnh nộ

- Pana… atha : lại nữa, mặt khác, lại càng

- Addha : say sưa, hung hăng

- Khantī : nhẫn nhục

- Sudanta : thuần phục, khéo điều phục

(Đức Phật đã cảm thắng được dạ xoa Āḷavaka rất ngang ngạnh, trổ tài ra oai trọn đêm trước Đức Phật. Dạ xoa rất hung ác và trí lực hơn cả Ma Vương nhưng đã bị Đức Chánh Biến Tri dùng Pháp nhẫn nại thu phục. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người).

3. Nāḷaāgiriṁ gajavaraṁ atimattabhūtaṁ

Dāvaggicakkamasanīva, sudāruṅantaṁ

Mettambuseka vidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Gaja : voi

- Matta : say

- Ati-matta-bhūta : quá say

- Dāva : sức nóng

- Aggi : lửa

- Dāvaggi : đám cháy rừng

- Cakkamasani : vòng sấm sét

- Dāruṇa : hung dữ, dữ tợn

- Anta : cực kỳ, cùng cực

- Sudāruṇanta : cực kỳ hung dữ

- Ambu : nước

- Seka : sự rải, rưới

(Đức Phật đã cảm thắng được voi dữ Nāḷāgiri đang nổi cơn hung dữ như lửa rừng, như sấm sét bằng cách rải lòng Từ Bi. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người).

4. Ukkhittakhaggamatihaṭṭha sudāruṅantaṁ

Dhāvantiyojanapathaṅgulimālavantaṁ

Iddhībhisaṅkhatamano jitavā Munindo

Tam tejasa bhavatu te jayamangalani. 

- Ukkhitta (ukkhipati) : đưa lên, vung lên

- Khagga : gươm

- Atihaṭṭha : phấn khởi, phấn chấn, phấn khích

- Dhāva : sự chạy

- Ti : 3

- Yojana : do tuần

- Patha : đường

- Aṅguli : ngón tay

- Aṅgulimāla : tràng, vòng ngón tay

- Aṅgulimālavanta : người đeo vòng ngón tay

- Abhisaṅkhata (abhisaṅkharoti): đã sửa soạn, đã chuẩn bị

(Đức Phật dùng phép Thần Thông cảm thắng Aṅgulimāla - tên kẻ cướp sát nhân hung bạo, chuyên giết người lấy ngón tay xỏ làm tràng hoa đeo cổ khi Ngài bị tên cướp cầm gươm rượt xa ba do - tuần. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người) 

5. Katvāna kaṭṭhamudaraṁ iva gabbhinīyā

Ciñcāya duṭṭhavacanaṁ janakāyamajjhe

Santena somavidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Katvāna (karoti) : sau khi đã làm

- Kaṭṭha : khúc gỗ

- Udara : bụng

- Gabbhinī : phụ nữ có thai

- Ciñcā : nàng Ciñcā

- Duṭṭhavacana : lời nói xấu, vu khống

- Janakāya : quần chúng

- Santa : trầm tĩnh, bình thản, an tịnh

- Somma : nhã nhặn, hiền hòa

(Đức Phật đã hóa giải những lời vu khống ác độc của nàng Ciñcā khi nàng rắp tâm quấn khúc gỗ giả làm đứa trẻ trong bụng để mang thai. Nhờ dùng Pháp Chánh Định mà Đấng Toàn Tri đã cảm thắng được nàng giữa chốn đông người. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người) 

6. Saccaṁ vihāyamatisaccakavādaketuṁ

Vādābhiropitamanaṁ ati - andhabhūtaṁ

Paññapadīpajalito jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Vihāya (vijahati) : tảng lờ, từ bỏ, từ chối

- Saccaka : tên một du sĩ ngoại đạo

- Ketu : ngọn cờ, phan, phướn

- Vāda : luận thuyết

- Abhiropita (abhiropeti) : chú trọng, tôn thờ

- Andha : mù

- Ati-andha-bhūta : mù tịt, quá ngu si

- Padīpa : ánh sáng, ngọn đèn

- Jalita (jalati) : chiếu sáng, thắp sáng

(Đức Phật sáng suốt nhờ ngọn đèn Tuệ, Ngài đã cảm thắng kẻ ngoại đạo Saccaka là kẻ không ngay thật, chỉ ưa sự phỉnh nịnh và kiêu căng, là kẻ rất u mê chẳng khác gì người mù. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người) 

7. Nandopanandabhujagaṁ vibudhaṁ mahiddhiṁ

Puttena therabhujagena damāpayanto

Iddhūpadesavidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Nandopananda : tên một Long vương

- Bhujaga : rồng rắn

- Vibuddha : không giác ngộ, tà kiến

- Putta : con trai

- Thera : Trưởng lão (chỉ ngài Mục-Kiền-Liên)

- Bhujagena : bằng thân rồng

- Dama : điều phục

- Upayanta (upayāti) : tiếp cận, đến gần

- Upadesa (upadasseti) : sự khuyên dạy, chỉ bày

(Đức Phật dạy Đại đức Moggallāna biến làm Long Vương để thu phục rồng chúa Nandopananda, là rồng chúa có nhiều thần thông nhưng đầy tà kiến. Nhờ dạy Đại đức Moggallāna mà Đức Chánh Biến Tri đã nhiếp phục được rồng chúa ấy. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người) 

8. Duggāhadiṭṭhibhujagena sudaṭṭhahatthaṁ

Brahmaṁ viduddhijutimiddhibakābhidhānaṁ

Ñāṅāgadena vidhinā jitavā Munindo

Taṁ tejasā bhavatu te jayamaṅgalani. 

- Duggāha (du + gāha) : ác thủ (chấp điều ác)

- Gāha (gaṇhāti) : nắm

- Su-daṭṭha (dasati) : bị (khéo) cắn

- Hattha : tay

- Visuddhi : thanh tịnh

- Juti : chói lọi, rực rỡ

- Baka : tên một vị Phạm thiên

- Abhidhāna : tự xưng, tên

- Agada : thuốc chữa bệnh

(Đức Phật đã cảm thắng Đại Phạm Thiên Baka có thần thông, là vị tự cho mình là cao thượng, có đức trong sạch nên đã chấp hẳn vào tà kiến. Nhờ Giác Tuệ mà Đấng Chánh Biến Tri đã nhiếp phục được Đại Phạm Thiên ấy. Do nhờ Phật lực này, xin cho sự hạnh phúc phát sinh đến người) 

Etāpi Buddhajayamaṅgalaṭṭhagāthā

Yo vācako dinadine sarate matandī

Hitvāna nekavividhāni cupaddavāni

Mokkhaṁ sukhaṁ adigameyya naro sapañño.

- Gāthā : kệ tụng, thơ

- Vācana : học thuộc lòng, tụng

- Dina-dine : hàng ngày

- Sarate (sarati) : ghi nhớ, niệm

- Ma (mā) : không, đừng

- Tandī : mệt mỏi, uể oải

- Hitvāna (jahati) : sau khi đã loại bỏ

- Neka (na + eka) : nhiều thứ

- Vividha : nhiều lần

- Upaddava : sự thống khổ, tai ương

- Mokkha : sự giải thoát

- Adhigameyya (adhigameti) : có thể đạt được

- Nara : người

- Sapañña : có trí khôn ngoan

(Những người có trí tuệ, không biếng nhác, thường ngày hằng tụng hoặc niệm tám kệ ngôn, tán dương oai lực của Đấng Chánh Biến Tri, thì sẽ tránh khỏi vô số nạn tai, và sẽ chứng quả Niết Bàn tối thượng)

**Thuận Pháp st**

Vị Sư già và những câu chuyện “tri kỷ”!

Ngày hôm nay, một ngày đáng quên. Cũng là một ngày đáng nhớ! Đáng quên đi những chuyện xui xẻo, chuyện sinh phiền muộn; nhưng đáng nhớ vì chuyện trùng hợp mà sẽ khó phai trong tâm trí. Buổi sáng 8 giờ đi làm, con bé 13 tuổi chạy băng qua đường một cách đột ngột, đụng xe... Hai người bị trầy xước, chợt sơn. Con bé bị nặng hơn, được đưa đi viện khám kiểm tra, nhưng rồi ổn! Cùng lúc đó, nhận được tin Sư ông mới vừa mất. Thế là hình ảnh vị Sư già trong quá khứ hiện về. Có thể nói là ngày hôm nay mọi việc không tốt lành. Sự bình tĩnh chỉ phản phất khi trong tâm gợi lên sự vô thường, sự bất toại nguyện; hay cố tư duy là nghiệp bất thiện của mình trổ quả để an ủi trong lúc đó… (Tu pháp môn hên xui, nhưng xin xui vừa vừa thôi! :)

Vị Sư già thường sống đơn lẻ, bầu bạn với cỏ cây hoa lá. Cũng có lẽ Sư ông có cá tính nên cuộc sống tu hành mới “cô sơn độc trú” như vậy. Sư ông thuộc hàng trưởng lão cao hạ nhưng không vì thế mà mình cảm thấy khó gần hay khép nép như bao người khác. Ngược lại, những lúc nhớ cảnh chùa u tịch, những lúc đi làm phước thiện cúng dường hay hành thiền, mình hay mạnh dạng ghé thăm Sư ông, để được đảnh lễ Sư ông, nhưng trong lòng muốn được Sư ông pha trà uống và nghe kể chuyện xưa cũ. Mặc dù không thuộc hàng “tri kỷ” với Sư ông nhưng những lúc như vậy thì Sư ông hay kể chuyện cho nghe. Có lẽ mình bản tánh hay lắng tai nghe kể chuyện một cách chăm chú và hơn nữa lại có phúc phận là được nghe chuyện ngày xửa ngày xưa nhiều. Nếu gợi trúng mạch thì Sư ông kể suốt vài ba giờ đồng hồ mà không biết chán. Từ đó mà mình như được thấy hình bóng chân thật, đạo hạnh của các Ngài cao Tăng trưởng lão hồi xưa, được nghe các sự tích trong đạo ngoài đời với khoảng thời gian xảy ra vài chục năm trước khi mình có mặt trên cõi đời này! Rất ly kỳ, mới lạ và quan trọng là giúp cho tín tâm trong Pháp của mình thêm vững chắc.

Sư ông không phải là một Pháp sư hay thiền sư nổi tiếng cho số đông, sống thầm lặng, làm việc không kể giờ giấc, không có đệ tử thân tín hầu cạnh khi tuổi già ốm đau mặc dầu Sư ông nuôi bệnh đã vài chục năm nay L Có điều, những lời chân tình, mộc mạc của Sư ông đã và sẽ làm cho những kẻ cứng đầu như mình phải thích ứng và mềm dẻo. Một lần Sư ông cầm điếu thuốc lá đang hút dở, chăm chú và trầm mặc vào nó, nói rằng: Có vị cư sỹ Phật tử khuyên Sư bỏ thuốc lá để tốt cho sức khỏe, Sư nói tui đi tu bỏ nhà bỏ cửa, bỏ họ bỏ hàng, không đệ không tử rồi mà còn bảo tui bỏ luôn điếu thuốc nữa à, sao mà đòi hỏi ở người tu nhiều rứa! Hãy để cho tui một cái gì đó để làm bầu bạn nữa chơ! Sức khỏe của tui tui biết, bệnh của tui tui chịu, tui có biểu anh chịu giùm đâu!!!...(Thường thấy người thiện nam tín nữ không lo việc tu hành của mình, cứ lo soi mói việc tu hành của người xuất gia. Yêu cầu ông Sư phải thế này thế kia trong khi họ vô cùng dễ duôi! Trong kinh luật đức Phật khuyên chỉ các bậc đồng phạm hạnh mới có sự chê trách, xin bỏ qua những điều nhỏ nhặt lẫn nhau mà thôi!)

Chiều hôm nay, sau khi sắp xếp mọi việc, con tranh thủ lên đảnh lễ giác linh của Sư ông khi chưa tẩm liệm. Nhìn linh thể của Sư ông như đang trong giấc ngủ bình yên dù biết Sư ông đang rất bệnh nặng trước đó. Vẫn hình dáng và khuôn mặt tươi tỉnh ấy, con đã mãn nguyện để kính cẩn nghiêng mình vái lạy Sư ông lần cuối. Rồi những người thầy và các vị Sư khả kính của mình sẽ lần lượt ra đi, bất ngờ và thinh lặng…

Đời người cơn gió thoảng

Hơi thở tắt rồi đi!

Trăm năm thân thế mộng

Phủi tay cười, vô vi! (Tiễn ông bạn già ra đi, MĐ Triều Tâm Ảnh)

Khuya ngày 5/8/2013,

Thuận Pháp.

Pali to English translation dictionary

Pali Dictionary Powered by Tamilcube.com