ĐẠO LÝ
Thiên thứ nhất bàn về
đạo lý
Sống ở đời phải nghĩ
trước sau
Trăm hay lấy hiếu làm
đầu
Vạn điều ác cũng khơi
mào từ tham.
Dành sách cho cháu
con là quý
Nhưng dễ gì chúng đã
đọc cho
Dành vàng cho chúng
đầy kho
Chắc đâu chúng đã giữ
cho lâu bền
Chi bằng tích đức
thường xuyên
Mới là cái kế lâu bền
về sau.
Họa hay phúc biết đâu
là giả
Do con người định cả
đấy thôi
Ngẫm xem quy luật đất
trời
Trồng đậu được đậu,
dưa thời ra dưa.
Lưới trời rộng thưa
mà không lọt
Không bao giờ bỏ sót
chánh tà
Biết xấu thì tránh
cho xa
Biết lỗi sửa lỗi, ấy
là điều hay.
Trước khoan nhượng
sau dày quả phúc
Trước mở mang sau
được phúc lành
Chớ chơi với kẻ bất
minh
Của phi nghĩa chớ
biến thành của riêng.
Lòng chớ nghĩ gian tà
hiểm độc
Chân đi không bước
bậy giậm quàng
Nghe lời nói thẳng rõ
ràng
Thấy nơi chính nghĩa
đường hoàng thì theo.
Người siêng năng thêm
nhiều tuổi thọ
Kẻ chơi bời đa số
chết non
Sự đời chậm chắc thì
hơn
Tình người thoang
thoảng mà hơn quá nồng.
Sự giàu sang nếu
không đáng hưởng
Có hưởng rồi cũng
chẳng ra sao
Chưa già đã hưởng lộc
cao
Hẳn rằng rồi cũng mau
mau hết đời
Kẻ mưu mô hại người
người hại
Nuôi hận thù mãi mãi
không thôi
Người quân tử chẳng
hoài hơi
Chẳng cần lý sự tranh
lời hơn thua.
Có bệnh biết phòng
ngừa bệnh tật
Thì con người chắc
hẳn sống lâu
Có việc biết bảo ban
nhau
Cửa nhà êm ấm bền lâu
tình người
Lấy vợ đâu kén đẹp
người
Được người hiền đức
thì đời mãi vui.
Mối quan hệ với người
thân quyến
Dù xa gần năng đến
thăm nhau
Quan lại không cứ
thấp cao
Thanh liêm, cần mẫn
dân nào chẳng yêu.
Tình bầu bạn giúp
nhau mới đẹp
Chớ nên vì nhậu nhẹt
thân chơi
Ngọc là vật quý ở đời
Cháu con hiếu thảo
sáng ngời gia phong.
PHẬN LÀM CON
Phận làm con phải
thông đạo hiếu
Phận làm dân phải
hiểu chữ trung
Trên ra lệnh dưới
phục tùng
Cha làm việc tốt con
cùng học theo.
Của cải nhiều dùng
lâu cũng hết
Chữ hiếu trung hưởng
mãi vô cùng
Bàn mưu tư lợi thì
đừng
Biết điều chân chính
nên cùng tham gia.
Làm tốt chớ ba hoa kể
lể
Hoa sớm nở thì cũng
sớm tàn
Cẩn thận đáng giá
ngàn vàng
Hãy suy nghĩ kỹ hãy
làm mới hay.
Người tốt hay xắn tay
làm giúp
Giúp ai không lợi
dụng người ta
Người biết lỗi sửa
thì tha
Trị người có lỗi chớ
mà quá nghiêm.
Dạy điều thiện không
nên cao quá
Để học trò có khả
năng theo
Khoan hòa sẽ được tin
yêu
Siêng năng cần mẫn ắt
nhiều thành công.
Nói thận trọng thì
không có lỗi
Làm chu toàn đỡ hối
về sau
Thế lực dù mạnh đến
đâu
Nếu đem dùng hết ắc
sau hại mình.
Hoặc cậy thế tạo
thành lợi lộc
Hẳn rằng sau cũng
chẳng ra chi
Cứ đường chánh đạo mà
đi
Hiếu, trung, nhân
nghĩa cứ suy mà làm.
PHÚ QUÝ
Thiên thứ ba bàn về
phú quý
Chữ giàu sang ai chẳng ước mong
Nhưng giàu sang chẳng chính công
Là phi đạo đức hẳn không lâu bền.
Ai sống kẻ nghèo hèn cũng chán
Nhưng bất lương đuổi hẳn chẳng đi
No cơm hẫm thiết gì
thịt cá
Vui cảnh nghèo quên
cả giàu sang
Người quyền quý lắm
bạc vàng
Lấy gương xử với họ hàng
mà soi.
Ở có đạo nhiều người
giúp đỡ
Sống bất lương ít chỗ
thân tình
Thà nghèo giữ được
thơm danh
Hơn giàu lắm chuyện
phẩm bình cười chê.
Bọ ngựa rình con ve
định bắt
Chim sẻ rình bọ ngựa
phía sau
Tiếng tăm lừng lẫy
càng nhiều
Tránh xa kẻ xấu sinh
điều ghét ghen.
Nhiều tài cũng lắm
phen khốn khổ
Nhiều công là cái hố
suy bì
Nhớ rằng đừng cậy
chẳng khoe
Phải luôn thận trọng
chớ hề phô trương.
Nói với bạn việc hay
ý thẳng
Phải người thâm họ
chẳng nghe đâu
Nói với quan những
chuyện thanh cao
Phải
quan tham nhũng hẳn sau nó thù.
ĐẠI NGHĨA
Thiên thứ tư nói về
đại nghĩa
Lúc thi hành phải
nghĩ cho sâu
Trung với nước đặt
lên đầu
Đạo cha con được xếp
vào đại luân.
Trai tài biết thương
dân thủ tiết
Gái kiên trinh phải
biết giữ mình
Người tài nước được
thơm danh
Vợ giỏi như được ngọc
lành trời cho.
Gái bất chính thì cho
chẳng lấy
Trai có tài mắc bẫy là ngu
Bất trung dễ mắc mưu thù
Vua chúa như mù mới lấy làm quan.
Con dân thường chăm ngoan học giỏi
Cũng có ngày tiến tới làm quan
Con quan chẳng chịu học hành
Suốt đời cũng chỉ là anh dân thường.
Làm quan mới thấm ơn chế độ
Có nuôi con mới nhớ mẹ cha
Muốn lòng ngay thẳng thật thà
Luyện rèn ý chí phải là đầu tiên.
TÂM LINH CHÍ THIỆN
Thiên thứ năm tâm
linh chí thiện
Mong tốt lành mọi
chuyện công tư
Vui nhất là đọc thi thơ
Việc đời khó nhất cũng là dạy con.
Cha nghiêm nghị răn con hiếu thảo
Mẹ nhân từ dạy bảo gái ngoan
Nhà lành hương tỏa chí lan
Ở đâu cũng thấy mùi hương ngọt ngào.
Gần kẻ ác như vào chợ cá
Buộc người ta quen cả mùi tanh
Có nết tốt chẳng kiêu căng
Đức dày làm mãi cho thành thói quen.
Giàu chớ kiêu chớ nên ích kỷ
Sang cũng đừng xa xỉ hợm đời
Việc làm muốn tốt tuyệt vời
Ba lần cân nhắc hẳn hoi hãy làm.
Suy tính kỹ bao hàm hai ý:
Việc chung riêng thấu lý đạt tình
Từ xưa vẫn sợ vẫn kinh
Lòng người nham hiểm nảy sinh khó lường.
Kẻ tiểu nhân vốn thường xảo quyệt
Thích mưu mô tiêu diệt người ngay
Cho dù nham hiểm quắt quay
Không qua lẽ phải, chẳng xoay đạo trời.
Bất nhân mà nhất thời nổi tiếng
Không người, thì trời diệt chẳng tha
Tự nhiên được của đầy nhà
Một là lộc lớn, hai là họa to.
Có lúc bại trời cho thắng cuộc
Hoặc đang nghèo bỗng được giàu sang
Thế gian yêu lắm ghét nhiều
Khen nhiều chê lắm bao điều bất an
Mừng nhiều lo lắm chẳng oan
Vinh nhiều nhục lắm thế gian thường tình.
Đừng cậy thế mà sinh kiêu ngạo
Chớ cậy quyền mà tạo lợi riêng
Làm một việc thiện cũng nên
Trừ một việc ác quả nhiên rất cần.
Sinh sự thì bận tâm mệt sức
Nên nhún nhường đạo đức thì hơn
Việc có chuẩn bị hãy làm
Việc không chuẩn bị chớ tham làm bừa.
Bao kinh nghiệm từ xưa đã thấy
Sai một li đi mấy dặm đường
Quả quyết được việc lẽ thường
Do dự hỏng việc ấy gương ở đời.
Sắc chẳng mê người, người mê sắc
Rượu chẳng say người,
người tự say
Đừng nên vui quá nói
chày
Chớ vì sướng quá vung
tay làm liều.
Quý chim phượng bởi
yêu lông cánh
Trọng hiền tài ở cách
nói năng
Gặp khi hoạn nạn khó
khăn
Hành vi tế nhị nói
năng lựa lời.
Mười mắt trông và
mười tay trỏ
Thật công minh sáng
tỏ sâu xa
Quả đào người quý
tặng ta
Ta lấy quả mận đem ra
tặng người.
Cung nỏ lạ chớ cầm mà
khốn
Ngựa không quen chớ
cưỡi mà gay
Qua ruộng dưa chớ sửa
giày
Dưới gốc mận chớ giơ
tay sửa đầu.
Coi chừng chốn nhà
cao cửa rộng
Đừng cậy rằng tông
tộc mình to
Họ to lắm chuyện tò
mò
Cửa cao thường giở lắm
trò kiêu căng.
Người tốt chơi, nói
năng chân thật
Kẻ xấu chơi, như mật
chết ruồi
Người tốt thiện chí
thức thời
Khó khăn thuận lợi
vẫn nuôi chí bền.
Kẻ xấu thường van xin
lúc khó
Được việc rồi thì nó
quên luôn
Mới hay muôn sự vui
buồn
Những điều chí thiện
phải luôn ghi lòng.
HAI DÒNG THIỆN ÁC
Thiên thứ sáu hai
dòng thiện ác
Là hai điều thật khác
nhau xa
Trăm năm trong cõi
người ta
Dỡ hay báo ứng thật
là công minh.
Báo ứng có khi nhanh
khi chậm
Nhà đói nghèo nào dám
coi khinh
Việc làm phúc nếu vô
tình
Như phường lánh nạn
đáng khinh khỏi bàn.
Kẻ bạo ngược mưu toan
việc xấu
Bịp được người sao
giấu được trời
Vầng dương mọc lặn
luân hồi
Mặt trăng tròn khuyết
đầy rồi lại vơi.
Tình người cũng tụ
xong lại tán
Sự lại vui, vui chán
lại buồn
Cỏ hoa sớm nở tối tàn
Cây tùng cây bách
muôn vàn sức xuân.
Mỗi ngày xét bản thân
ba lượt
Hẳn nhiều người sẽ
biết cho ta
Số trời vốn sẵn định
ra
Giàu sang có mệnh,
vinh hoa có ngày.
Hoa nở muộn bởi cây
cằn cỗi
Đời chưa vui bởi nỗi
khó nghèo
Giàu sang khách đến
thăm nhiều
Nghèo hèn thân thích
ra chiều cách ly.
Lúc dư dật phòng khi
túng thiếu
Khi sướng vui phải
liệu khi buồn
Một nhà nền nếp cương
thường
Kính tôn cha mẹ đẹp
gương vợ chồng.
Tình anh em thuận
lòng nhân ái
Nghĩa bạn bè đi lại
giúp nhau
Nuôi con phòng lúc ốm
đau
Chứa thóc phòng đói
là câu chí tình.
Giúp người gặp tình
cảnh nguy cấp
Hoặc cứu người trong
lúc gian nguy
Có mới đừng nới cũ đi
Miệng nói một lối,
bụng suy một đàng.
Chớ có lành bắt vành ra
méo
Đừng làm cho bé xé ra
to
Một chút tà tất quanh
co
Người ta sẽ tỏ cái
trò quắt quay.
Lời không cánh mà bay
khắp ngả
Đạo cao thì gốc cả rễ
sâu
Ngọc vết mài chẳng dễ
đâu
Nói sai biết sửa bao
lâu mới thành.
Lời đã nói bay nhanh
như gió
Bốn ngựa phi cũng khó
mà theo
Khinh người là thói
tự kiêu
Người ta khinh lại
đời nào chịu thua.
Tự khen mình mà chê
người hỏng
Thì người ta có trọng
gì mình
Hãy suy thiện ác nhục
vinh
Ở sao có nghĩa có
tình thì hơn.
Việc gia thất muốn
yên mọi sự
Mọi người nên biết xử
phận mình
Đừng mưu lấy của bất
minh
Chớ ghen ghét với
người mình còn thua.
Vợ người ta chớ đùa cợt nhả
Đừng gièm pha quấy phá hôn nhân
Một năm có một mùa xuân
Một ngày có một giờ dần đầu tiên.
Cháy nhà có nước liền dễ chữa
Xóm giềng gần giúp đỡ lẫn nhau
Trò đời lắm chuyện thương đau
Anh em để mất lòng nhau thật buồn.
Người xưa bảo thói thường vẫn vậy
Đàn bà thì khó dạy khó chiều
Quân tử phép tắc tuân theo
Tiểu nhân chẳng biết những điều lễ nghi.
Thấy ai có vật gì quý báu
Chớ lân la tán gạ nài xin
Công việc nào quá khó khăn
Đừng bắt người khác phải lăn vào làm.
Muốn trách người phải xem mình trước
Nếu tha mình tha được người ta
Phường bất chính kẻ gian tà
Kết thân với chúng dễ mà tàn thân.
Không minh bạch miếng ăn lời nói
Nguyên nhân là tội lỗi hại mình
Lúc trẻ lao động nhiệt tình
Khi già cuộc sống gia đình thảnh thơi
Trẻ mà liêu lổng chơi bời
Về già chắc hẳn cuộc đời gian truân.
Của cho con đâu cần vàng bạc
Mà cho con được học được hành
Cho muôn khoảnh ruộng tốt xanh
Chẳng bằng cho chúng
nghề lành trong tay.
Mộng làm giàu thường
hay thất đức
Làm điều nhân khó
được giàu sang
Thuốc hay khó chữa
bệnh oan
Của nhặt được khó mở
mang giàu bền.
Bất nghĩa mà trở nên
phú quý
Như mây bay bọt khí
nổi trôi
Phúc do trong sạch
lòng người
Đức từ kiên nhẫn sống
đời yêu thương.
Tham lam lắm tất
vương tai họa
Sống bất nhân tội
chẳng thoát đâu
Tiểu nhân chẳng giúp
ai đâu
Bởi chừng lòng chúng
như đầu mũi kim.
Chỉ gai góc rắp tìm
mưu kế
Cốt hại người mong để
lợi mình
Người quân tử có bất
bình
Khéo mà xa lánh kẻo
sinh hận thù.
Tình người vốn như tờ
giấy trắng
Như cuộc cờ vốn chẳng
giống nhau
Khéo mà ứng xử với
nhau
Đừng làm ai đó phải
cau đôi mày.
Chớ mạt sát day tay
mắm miệng
Để người ta phải
nghiến hàm răng
Ngựa gầy nên kéo
chẳng hăng
Người không hồ hởi
phải chăng do nghèo.
Sẵn tiền rượu thì
nhiều bạn đấy
Lúc lâm nguy nào thấy
một ai
Luật trời báo ứng
chẳng sai
Không trước mắt cũng
lâu dài chứng minh.
TÍCH THIỆN
Thiên thứ bảy khuyên
luôn tích thiện
Chứa điều lành như
mặt trời lên
Rất vô tư, rất tự
nhiên
Sáng soi muôn nẻo
chẳng phiền đến ai.
Chứa điều ác là tai
họa đấy
Lửa trên đầu nào thấy
mà lo
Chuyện ác dù nó chẳng
to
Trên trời rung động
tựa hồ sấm vang.
Việc mờ ám chẳng ai
rõ biết
Nhưng mắt thần nhật
nguyệt sáng soi
Giàu sang đúng phận
thì thôi
Nghèo hèn yên phận
sống môi trường nghèo.
Suy từ ta ra nhiều
người khác
Khoe điều lành điều
ác giấu đi
Thấy ai làm trái điều
gì
Thì can ngăn hoặc
tránh đi chớ nhìn.
Chuyện người khác
không đem đàm tiếu
Mặc người ta mạnh yếu
dở hay
Nói nhiều nghe cũng
nhàm tai
Khuyên nhiều sinh oán
bấy nay lẽ thường.
Khi yêu cũng nên
lường lúc ghét
Lúc ghét nên nhớ đến
khi yêu
Việc làm lời nói ít
nhiều
Phải luôn hướng thiện
phải theo phận mình.
YÊN PHẬN
Giữ yên phận là thiên
thứ tám
Đừng để người đụng
chạm đến ta
Biết lo trước, biết
phòng xa
Khoan dung ngay thẳng
hẳn là sống lâu.
Nước chân chính lòng
trời cũng thuận
Quan thanh liêm dân
hẳn yên lòng
Vợ hiền là phúc nhà chồng
Các con hiếu thảo thì lòng cha vui.
Dẫu có tài chớ nên khoe khoác
Nhiễu sự sao bằng
việc an nhàn
Bốn mùa ấm lạnh xuềnh
xoàng
Nói năng thận trọng
rõ ràng được yên.
Của dễ được tất nhiên
dễ mất
Được vất vả thì mất
khó khăn
Làm thong thả việc
chắc ăn
Việc đời muôn sự khó
khăn ban đầu.
Người xưa nói những
câu triết lý
Vào rừng bắt hổ dễ
như chơi
Còn khi mở miệng dạy
người
Khó khăn lắm đấy liệu
lời đắn đo.
Quân tử cần ăn uống
vừa đủ
Không cầu kỳ cốt giữ
bình yên
Trò tìm thầy học dễ
tìm
Thầy tìm trò tựa mò kim
đáy hồ.
Việc chia chác chẳng
lo ít ỏi
Chỉ đáng lo cái tội
không đều
Không lo hoàn cảnh
túng nghèo
Chỉ lo xã hội lắm
điều bất công.
ĐẠI ĐẠO
Giữ đại đạo là thiên
thứ chín
Lấy chữ trung chữ tín
làm đầu
Người quân tử đạo đức
cao
Không kiêu căng giữ
trước sau khoan hòa.
Khi cần giúp người ta
việc gấp
Chẳng chọn ngày, đừng
bấm ngón tay
Người được ta cũng
mừng thay
Người đau ta cảm đắng
cay cho người.
Nói thao thao ngàn
lời tươm tất
Cũng không qua việc
thật đã làm
Kiếm lời chê trách
nhân gian
Chính là chuốc lấy
mối oan hại mình.
Ta giúp người chân
tình độ lượng
Là cái thuật làm
phước đáng tin
Trăm nghe không bằng
một nhìn
Một việc thực tế hơn
nghìn lời suông.
Việc trời đất cũng
thường thay đổi
Sáng gió mưa chiều
tối đẹp trời
Cũng như cuộc sống
con người
Sáng chiều may rủi
đầy vơi chuyển vần.
Có việc đối với ta là thế
Nhưng với người đâu dễ giống ta
Khi lời nói trái phát ra
Tất nhiên cái họa cái tà vào theo.
Của phi nghĩa đưa vào phía trước
Nó tìm đường bước lối cửa sau
Đừng làm những việc không đâu
Chớ ham của lạ để sau bận lòng.
Việc đừng quá lao tâm cực lực
Nên đắn đo vừa sức mới làm
Không lười biếng chẳng tham lam
Học điều đại đạo để làm thực tâm.
ĐỌC SÁCH
Thiên thứ mười là khuyên đọc sách
Sách là thầy dạy mách cho ta
Bao điều đạo lý sâu xa
Văn minh khoa học bao la đất trời.
Ham đọc sách thì trời chẳng phụ
Có chí bền ắt sẽ làm nên
Mẹ cha vui bởi con hiền
Gia đình hòa thuận đẹp yên mọi bề.
Đạo đức cao qủy thần nể sợ
Được mọi người giúp đỡ tin yêu
Thấy việc thiện hãy làm theo
Biết lỗi sửa lỗi là điều đáng khen.
Cách đối xử phải nên suy xét
Đừng cạn tình trái nết mất lòng
Muốn nhanh vội việc khó xong
Ham lợi nhỏ việc lớn không hoàn thành.
Tre uống mạnh không vênh cũng gãy
Chó cắn bừa bởi chạy cùng đường
Đánh chuông chuông cũng kêu vang
Người quá uất ức sẵn sàng đấu tranh
Chớ nên hám lợi hám danh
Ít ham ít muốn yên lành dài lâu.
SỐ MỆNH
Thiên mười một nói câu số mệnh
Nghĩa là do tiền định cả rồi
Giàu sang cũng bởi tại trời
Công danh có vận có thời dở hay.
Đồ ăn uống xưa nay sản xuất
Cũng do trời do đất
khởi sinh
Người khôn làm đúng
phận mình
Kẻ hư mạo hiểm háo
danh khoe tài.
Nói thẳng thừng trái
tai chẳng thích
Hãy xét suy có ích cứ
làm
Ở đời lắm thói đa
đoan
Thuốc đắng khỏi bệnh
thế gian tỏ tường
Thấy người tốt chớ
xem thường
Hãy nghiêm mà học tìm
đường mà theo.
THÀNH SỰ
Thiên mười hai nói về
thành sự
Muốn thành công phải
biết lo xa
Mưu sự là ở người ta
Thành công tốt đẹp suy ra tại trời.
Có trường hợp ở nơi nguy bại
Được trời phù nên lại thắng to
Hoặc khi tai nạn gay
go
Gặp may lại được trời
cho an bình.
Có đức mà bần hàn cơ
cực
Hẳn là do nghiệp
chướng từ lâu
Bất lương mà được
giàu sang
Chắc là kiếp trước
bắt cầu thiên duyên.
Nếu phận nghèo thì
nên nghèo trước
Chớ dã tâm bạo ngược
khởi đầu
Biết mệnh là bởi hiểu
sâu
Sống yên vô sự khác
nào thần tiên.
Muốn sống lâu phải
rèn luyện tốt
Từ việc làm ăn uống
thuốc men
Giữ gìn chừng mực cho
quen
Một ngày vui khỏe là
tiên một ngày.
Không có thuốc chữa
thành trường thọ
Có tiền đâu mua được
con hiền
Vợ ngoan chồng chẳng
ưu phiền
Có con hiếu thảo cha yên
cõi lòng.
Bởi uống say nói
không tử tế
Vì tiền tài huynh đệ
từ nhau
Xuống ngựa trước lúc
qua cầu
Có đường bộ chớ rủ
nhau đi thuyền.
Áo trắng thì bụi đen
dễ dính
Khó an toàn bởi tính
kiêu căng
Lòng người hiểm hơn
núi rừng
Hãy suy luận để coi
chừng đó nghe.
Bọ ngựa rình bắt ve
tưởng bở
Sẻ lại rình bọ ngựa
kề bên
Người săn tặng sẻ mũi
tên
Hổ lang rình sẵn xông
lên vồ người.
Hổ đắc ý lên đồi định
biến
Ngỡ đâu sa xuống
giếng mạng toi
Mới hay mạnh yếu ở
đời
Nhãn tiền báo ứng
rạch ròi phân minh.
TRÍ GIẢ
Thiên mười ba dạy
điều trí giả
Bậc hiền tài sáng tựa
sao mai
Tiên tri thế sự lâu
dài
Không cần đấu lực đấu
tài với ai.
Giữ danh dự trong
ngoài kính nể
Bảo vệ cho thân thể
vẹn tuyền
Biết sự kiềm chế thì
yên
Không bị nhục không
bị phiền đến thân.
Có những chuyện người
trần khó biết
Mà trời cao nghe hết
mọi điều
Bảo rằng lỗi ít chẳng
sao
Lỗi nhiều góp lại lớn
lao khó lường.
Một mình chớ đi đường
nguy hiểm
Chớ tham e sinh
chuyện đắm đò
Chuyện người ta chớ tò mò
Có trách thì trách lỗi to của người.
Thù oán cũ thôi thời khép lại
Trước khoan hòa sau được điều hay
Yêu đừng yêu quá đắm say
Ghét đừng ghét đắng ghét cay sinh thù.
Có người chẳng được như ý muốn
Nên bảo ban đại lượng thì hơn
Trọng danh tiết như Thái sơn
Người không nghĩ chẳng giản đơn chút nào.
Giàu sang chẳng tự cao cậy thế
Nghèo hèn không luồn lụy cúi đầu
Kẻ vụng chẳng thấy việc đâu
Người khéo thì việc vùi đầu luôn tay.
Bậc trí giả trước đây đúc kết
Ta nên tìm học biết mà theo
Luật Tiêu Hà dạy sáu điều
Lệ ông Phu Tử cũng nêu ba phần.
NGỌC MINH CHÂU
Ngọc minh châu là thiên mười bốn
Ngợi ca đức khiêm tốn sáng trong
Ngọc là vật quý vô cùng
Minh châu tỏa sáng trong vùng tối tăm.
Ngọc muốn đẹp phải năng mài giũa
Cố nâng niu gìn giữ kẻo hoài
Trời cho ta tấm hình hài
Phải lo tự giác mà bồi bổ thêm.
Trời cho phúc ta nên gắng sức
Phải tự tôn cho đức dày thêm
Con hay cha chớ nên
khen
Cha mắc lỗi con chớ
nên nói nhiều
Thành công chẳng được
tự kiêu
Hưởng phúc càng phải
biết điều dung tha.
HỌC VẤN
Thiên mười lăm chăm đường
học hỏi
Có tư duy mạnh giỏi
hơn người
Trước là đẹp đạo đất
trời
Sau là xây dựng tình
người đẹp hơn.
Hiếu với cha thời con
hiếu lại
Kính trọng người
người lại trọng ta
Chớ tin những thuyết tà ma
Nó làm chìm đắm xấu xa lòng người.
Người xưa bảo hiền tài – phấn đất
Nghĩa nhân kia mới thật ngàn vàng
Đường dài thử sức
gian nan
Sống lâu mới biết
ruộc gan tình người.
Biết giữ phận thì đời nhàn hạ
Không gian tham tai
họa khó vào
Vận đen vàng hóa ra
thau
Vận đỏ sắt cũng ra
màu vàng tươi.
Rượu trắng nhuộm đỏ
mặt người
Bạc vàng dễ nhuộm
lòng người tối đi
Nghèo giữa chợ ai
thèm thăm hỏi
Giàu ở rừng có khối
người thương
Vẽ hổ, khó vẽ bộ
xương
Biết người biết mặt,
khó lường lòng ai.
Không đáng sợ sức hai
con hổ
Chỉ sợ người ăn ở hai
lòng
Sống đại lượng phúc
huy hoàng
Mưu sâu ắt họa cũng
càng thêm sâu.
Vợ chồng hợp sức nhau
bàn bạc
Có tiền mua nhiều
lạng vàng ròng
Vợ chồng ăn ở khác
lòng
Có tiền đâu dễ sắm
cùng cái kim.
Trị nhà như cầm cương
ngựa dữ
Trị nước như dạo thử
cung đàn
Cho nên học hiểu mà
làm
Lẽ trời với lẽ dân
gian hài hòa
Muốn xây phú quý vinh
hoa
Cái nền học vấn phải
là đầu tiên.
TU ĐỨC
Thiên mười sáu thường
xuyên tu đức
Phải chuyên tâm nỗ
lực hàng ngày
Học rồi thực tế làm
ngay
Rút ra kinh nghiệm dở
hay sự tình.
Tu đức tốt tướng sinh
ra tướng
Con thảo hiền sinh
được cháu ngoan
Nhà nghèo cần vợ đảm
đang
Nước loạn cần tướng
giỏi giang trung thành.
Âm dương hòa không
sinh lụt bão
Vợ chồng hòa thì đạo
nhà yên
Tránh điều nghi kỵ
hờn ghen
Đàn bà tiếp khách
phải nên ghi rằng:
Cử chỉ đẹp, nói nhẹ
nhàng
Khi đưa tiễn khách
xin đừng quá chân.
Bốn đức tính công,
dung, ngôn, hạnh
Người đàn bà nặng
gánh lo toan
Đừng kêu sa, chớ lăng loàn
Đừng ghen ghét chớ giận hờn với ai.
Gái yêu chồng đẹp vui
mọi vẻ
Giúp chồng nuôi con
khỏe con ngoan
Xựng xây tôn thống họ
hàng
Sáng trong như ngọc,
nết càng đẹp ra.
Khi lòng dục dâm tà
đã mở
Quên yêu thương bỏ cả
lễ nghi
Nết hư dù có một li
Tiếng tăm đồn đại bay
đi khắc cùng.
NGƯỜI TỐT
Làm người tốt là
thiên mười bảy
Sống nhân từ ai nấy
mến thương
Trời cho phúc, lộc,
thọ trường
Sống vui thanh thản
đời thường gặp may.
Cha dạy con từ ngày
còn nhỏ
Chồng khuyên vợ từ
thuở mới về
Không quá vui đến đam
mê
Bài bạc, nghiện hút,
rượu chè, gian dâm.
Tình dục chớ tham lam
buông thả
Sức suy tàn rệu rã ai
thương
Của quý chớ có phô
trương
Vàng bạc phải khóa
trong rương trong hòm.
Buồng the chớ để ai
dòm
Của còn nguyên vẹn
tình còn bền lâu.
LƯƠNG TÀI
Thiên mười tám răn
chữ lương tài
Có lương tài sống
chết thơm danh
Người tài lành có bạn
lành
Người ác bạn ác kết
thành tai ương.
Người lương tài nên
thường nói thẳng
Kẻ xấu xảo nịnh chẳng
ai yêu
Người lành nói ít làm
nhiều
Tiểu nhân múa mép lắm
điều ba hoa.
Người lành không gian
tà uẩn khúc
Hành động luôn chính
trực phân minh
Kiệm, cần, có lý có
tình
Để không mang tiếng
rằng mình kiêu sa.
Vụng may áo gấm hoa
cũng hỏng
Làm bậy thì phá hỏng
cơ ngơi
Vô sự thì sống thảnh
thơi
Đa mang lắm chốn lắm
lời thị phi.
Người giúp việc kể
chi đẹp xấu
Cần chọn người trung
hậu chăm ngoan
Lòng người nọc rắn
khó phân
Của trời ai biết chuyển
vần ra sao.
Của xóm đông lấy về
hôm trước
Đến hôm sau lại ngược
xóm đoài
Việc hôm nay, việc
ngày mai
Hãy đem hai chữ lượng
tài mà xem.
LẬP THÂN
Thiên mười chín lập
thân bền vững
Phải khôn ngoan trong
cứng ngoài mềm
Phúc nhà thuận dưới
kính trên
Kiệm, cần, kiên, nhẫn
là nền trị gia.
Làm quan phải giỏi và
liêm khiết
Phải cẩn trọng và
biết thương dân
Mới hay bí quyết lập
thân
Kiên trì liêm chính,
kiệm cần thì nên.
THỊNH ĐỨC
Thiên hai mươi nói về
thịnh đức
Một số điều đã được
rút ra
Người thực tài chẳng
ba hoa
Thường khi dung mạo
cứ là như ngây.
Có ruộng không cấy
cày thì đói
Có sách không học hỏi
thì ngu
Trai mà lêu lổng thì
hư
Gái mà lười biếng
cũng như lợn sề.
Trai sợ vợ bởi vì nhu
nhược
Gái kính chồng thì
được nết ngoan
Dè xẻn chẳng bởi đủ
ăn
Sống xa xỉ bởi nguyên
nhân của thừa.
Vừa lười nhác lại vừa
ngu xuẩn
Thì giàu sang đâu đến
mà mơ
Hay đến thân cũng làm
sơ
Ngồi lâu chủ chẳng
bao giờ thích đâu.
Uống rượu đấu khẩu
nhau ít chữ
Mới là người quân tử
phòng thân
Thóc tiền sòng phẳng
đồng cân
Mới là đức độ, tinh
thần trượng phu.
Loài cầm thú sa mồi
mắc bẩy
Cam phận hèn khi đã sa cơ
Cá tham bị giật lên bờ
Có hối cũng chẳng bao giờ được tha.
Làm việc xấu đã ra pháp luật
Hối ba lần cũng thật muộn mằn
Nước loạn chớ đến dung thân
Nơi nguy hiểm chớ bước chân tìm vào.
Phép quyền biến làm sao biết trước
Phải đắn đo may được
an toàn
Lò lửa ví như phép
quan
Lòng người như sắt
như gang trong lò.
Người yếu phải nương nhờ
người mạnh
Giúp được người là
hạnh phúc thay
Không thù dai chẳng
hại ai
Tuy nhiên vẫn phải
nhớ bài phòng thân.
Trên lượng cả chẳng
cần phạt dưới
Kẻ trịch thượng từ
chối đừng chơi
Nước trong ít cá lội
bơi
Sống nhiều khe khắt
ít người mến thân.
LUẬT BẢO TOÀN
Thiên hăm mốt tuần
hoàn vay trả
Báo ứng nhanh gương
đã nhiều rồi
Nhạt nồng khéo ở lòng
người
Dở hay đã có đạo trời
phân minh.
Trời mưa gió thình
lình bất trắc
Người có khi dồn dập
tai ương
Đức cao dễ được thọ
trường
Tu thân tích đức phúc
thường dày thêm.
Lừa dối người là mầm
tai họa
Phúc dày nhờ lượng cả
bao dung
Cẩn thận chẳng sợ
khốn cùng
Nhẫn thì chẳng nhục,
vạ không đến mình.
Sống bình tỉnh được
yên lành mãi
Biết kiệm cần đỡ phải
gieo neo
Trên sông tùy khúc
bơi chèo
Vào nhà tùy lúc liệu
chiều xã giao.
Dạy con cháu bằng điều từ thiện
Lấy khoan dung sai khiến mọi điều
Một năm kế hoạch ăn tiêu
Không gì bằng cấy trồng nhiều lúa khoai.
Kế mười năm dài hơi một chút
Không gì bằng trồng được nhiều cây
Còn như kế hoạch lâu dài
Là trồng cây đức dẻo dai vững bền.
Dù lắm tiền thuốc
thang tẩm bổ
Chẳng bằng đêm nằm
ngủ riêng giường
Dạy con cần mở văn
chương
Ở trong vàng bạc kim
cương có thừa.
Một con được ơn vua
lộc nước
Để cả nhà cùng được
thơm lây
Siêng năng học tập
đêm ngày
Để mà chiêm nghiệm
lời này khuyên răn.
Việc đúng cứ tiến
hành đừng sợ
Trời sẽ cho phúc ở
tầm tay
Lấy điều đạo lý xưa nay
Truyền cho con cháu
đời này đời sau.
LÀM ĐIỀU NĂNG TÍNH
Thiên hăm hai làm
điều năng tính
Biết đắn đo sống hẳn
yên lành
Biết suy nghĩ việc dễ
thành
Cần đâu được đấy vui
lành biết bao.
Khi sống biết lo sau
tính trước
Lúc lâm chung sẽ được
yên lành
Tuổi già lắm bệnh
phát sinh
Đều do lúc trẻ tự
mình làm ra.
Lúc thịnh đạt gian tà
trái đạo
Khi tuổi già quả báo
coi chừng
Sợ thay đóm lửa thiêu
rừng
Nửa câu nói trái sau
đừng khoe khôn.
Biết điều thiện ôn
tồn mách bảo
Chỉ nơi nguy người khác
tránh xa
Khi lòng hiểm độc
gian tà
Niệm kinh gõ mõ quả
là vô duyên.
Đem bố thí bằng tiền
bất chính
Cũng chỉ là vô ích mà
thôi
Chỉ vài việc xấu nhất
thời
Nói khôn nói khéo ai
người còn tin.
Sống thừa thải bạc
tiền nhung lụa
Chắc đâu bằng sống đủ
mà vui
Mực gần thì dễ đen thui
Gần son thì đỏ sự đời
chẳng sai.
Gần người ngu biến
hay thành dốt
Gần người hay càng
tốt thêm ra
Người quân tử đức nở
hoa
Tiểu nhân tìm cái xấu
xa học đòi
Ngẫm xem muôn sự ở
đời
Ác thì được ác, nhân
thời được nhân.
Ngựa cùng đường vung
chân đạp đá
Chim cùng đường liều
mổ mà bay
Thú cùng muốn sổng
chạy dài
Bản năng tự vệ muôn
loài bẩm sinh.
Người giả dối thì
đừng bắt chuyện
Gái lẳng lơ thì biến
cho xa
Những người ngay
thẳng thật thà
Kiên tâm gần gũi để
mà học theo.
Kẻ nghiện ngập lêu
têu hợm hĩnh
Hãy coi chừng cố
tránh đừng chơi
Mới hay hậu họa ở đời
Trắng đen cũng bởi
lòng người mà ra.
THƯ TẤT
Thiên hăm ba là thiên
thư tất
Sách Bạch Vân kết
luận nói rằng
Muôn điều khởi sự cái
tâm
Nếu lòng buông thả
lỗi lầm đến ngay.
Học điều hay tỏ bày
chân lý
Bảo tồn Chân, Thiện,
Mỹ sáng trong
Thánh nhân trợ giúp
bao dung
Tiến – lui còn – mất
mới mong tinh tường.
Không để mất kỷ cương
chánh đạo
Lời thánh hiền dạy
bảo thiêng liêng
Hiếu, trung, cần,
kiệm, chính, liêm
Xa gần kính trọng,
dưới trên thuận hòa.
Sự kính nhường coi là
cái gốc
Lấy học hành trí thức
nâng lên
Chân thành học hỏi
thường xuyên
Muốn tu chí đức phải
nghiêm lấy mình
Những điều giáo huấn
anh minh
Thành tâm bái phục,
ơn tình chẳng quên./.
Nguồn Wikisource.
** Thuận Pháp sưu tầm**
** Thuận Pháp sưu tầm**
No comments:
Post a Comment